Гражданское и патриотическое воспитание

Мая краіна - Беларусь

Насельніцтва Беларусі

   У Беларусі дружалюбныя і дабрадушныя людзі. Цярплівасць і міралюбнасць беларусаў у многім вызначаны гісторыяй, азмрочанай незлічонымі войнамі. Прычым самі беларусы ніколі іх не пачыналі. Беларусь заўсёды рада гасцям і зацікаўлена , каб яны бліжэй пазнаёміліся з культурай, традыцыямі краіны.

   Беларусы складаюць больш за 80% насельніцтва. У выніку гістарычнага мінулага ў Беларусі пражываюць і многія іншыя народнасці, некаторыя з іх – ужо некалькі пакаленняў:

  • рускія (8,2%) заўсёды жылі на тэрыторыі Беларусі. Вялікі наплыў зарэгістраваны пасля Другой сусветнай вайны
  • палякі (3,1%) жылі ў заходняй частцы краіны на працягу стагоддзяў
  • украінцы (1,7%) – найбольшы наплыў зарэгістраваны ў XVIII–XIX стагоддзях
  • яўрэі (0,13%): першыя яўрэі пасяліліся ў Беларусі ў XV стагоддзі. З пачатку 1980-х у сувязі з эміграцыяй у Ізраіль і іншыя краіны яўрэйскае насельніцтва Беларусі зменшылася і склала каля 30 тыс. чалавек
  • Таксама ў Беларусі пражываюць татары, цыганы, літоўцы і латышы.

 

Мовы Беларусі

Беларуская і руская з’яўляюцца дзяржаўнымі мовамі Беларусі.

Іншыя мовы, такія, як польская, украінская і іўрыт, выкарыстоўваюцца на ўзроўні мясцовых абшчын.

Традыцыйныя рамёствы ў Беларусі

       У Беларусі даўняя багатая гісторыя традыцыйных мастацтваў і рамёстваў, многія з якіх існуюць і цяпер.

 Сярод асноўных рамёстваў: ткацтва, дрэваапрацоўка, ганчарная справа, саломапляценне

Папулярныя традыцыйныя народныя танцы, існуюць народныя тэатры.

   Музыка і мастацтва адыгрываюць важную ролю ў культурным жыцці Беларусі. Нацыянальныя і міжнародныя фестывалі рэгулярна праводзяцца па ўсёй краіне. Самы вядомы з іх – "Славянскі базар у Віцебску".

Прырода  Беларусі

  Прырода Беларусі унікальная. Тут можна сустрэць шмат рэдкіх відаў раслін і жывёл. У рэспубліцы рэалізуюцца буйныя прыродаахоўныя праекты, створаны дзяржаўныя запаведнікі і заказнікі.
Беларускі ландшафт

  Разнастайная расліннасць займае 93,1% усёй тэрыторыі краіны. Лясы складаюць 1/3 зялёнага покрыва краіны.

  Поўнач Беларусі – край азёр. На поўдні краіны па цячэнні ракі Прыпяць размешчана балоцістая мясцовасць – славутае Беларускае Палессе.

   У тых раёнах Беларусі, дзе захаваліся унікальныя ландшафты, сустракаюцца рэдкія віды раслін і жывёл, былі створаны дзяржаўныя запаведнікі.
Дзікая прырода Беларусі

  У беларускіх лясах растуць 28 парод дрэў і каля 70 відаў кустоў. Самыя распаўсюджаныя пароды дрэў:

  • бяроза (па ўсёй краіне)
  • сасна (па ўсёй краіне)
  • елка (паўночныя раёны)
  • дуб (паўднёвыя раёны)

   У Беларусі можна сустрэць вялікую колькасць дзікіх звяроў і птушак, сярод якіх шмат рэдкіх відаў.


   У Беларусі існуюць 76 відаў млекакормячых, самыя распаўсюджаныя з якіх: лось, алень, дзік, воўк, бабер.

    На тэрыторыі рэспублікі сустракаецца каля 300 відаў птушак.

    Для аховы рэдкіх і знікаючых відаў раслін і жывёл была створана Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь. У яе ўключаны 17 відаў млекакормячых, 72 віды птушак, 4 віды земнаводных, 10 відаў рыб, 72 віды насякомых – яны знаходзяцца пад аховай дзяржавы, і ў месцах іх існавання створаны дзяржаўныя запаведнікі і заказнікі.
Дзяржаўныя запаведнікі і ахова прыроды

   У Беларусі пяць запаведных тэрыторый, якія ахоўваюцца дзяржавай. Іх работа падтрымана ЮНЕСКА.

Нацыянальны парк «Белавежская пушча»

   Нацыянальны парк «Белавежская пушча» размешчаны ў Брэсцкай вобласці за 340 км на паўднёвы захад ад Мінска. Прыродаахоўныя работы тут пачаліся стагоддзі таму. У 1992 годзе згодна з рашэннем ЮНЕСКА парк быў уключаны ў Спіс Сусветнай спадчыны чалавецтва. У 1993 годзе ён атрымаў статус біясфернага запаведніка.

  У Нацыянальным парку «Белавежская пушча» да нашых дзён захаваліся старажытныя дубы, узрост якіх больш як 500 гадоў, ёсць векавыя ясені, сосны і елкі.

   У парку існуюць разнастайныя жывёлы і птушкі, у тым ліку самая вялікая ў Еўропе папуляцыя рэдкіх зуброў івялікіх падворлікаў.

Бярэзінскі біясферны запаведнік

   Запаведнік размешчаны за 120 км ад Мінска на тэрыторыі Віцебскай вобласці. Ён створаны ў 1925 годзе для аховы рэдкіх відаў раслін і жывёл, якія жывуць на поўначы краіны. Запаведнік уваходзіць у глабальную сетку біясферных запаведнікаў ЮНЕСКА.

   На тэрыторыі запаведніка размешчаны розныя прыродныя комплексы – лясы, лугі, вадаёмы і балоты. Тут існуе больш як палова з усіх вядомых відаў беларускай фауны, у тым ліку: 56 відаў млекакормячых, 220 відаў птушак, 9 відаў амфібій, 5 відаў рэптылій, 34 віды рыб.

Нацыянальны парк "Браслаўскія азёры"

Парк заснаваны ў 1995 годзе на паўночным захадзе Беларусі. На яго тэрыторыі знаходзяцца самыя прыгожыя ў Віцебскай вобласці Браслаўскія азёры.

Тэрыторыя парку перавышае 69 000 гектараў. Тут растуць больш як 800 відаў раслін, 20 з якіх блізкія да вымірання. У парку таксама існуюць: 30 відаў рыб, 189 відаў птушак (85% усіх гнездавых птушак у Беларусі), 45 відаў млекакормячых, 10 відаў амфібій, 6 відаў рэптылій.

  На тэрыторыі парку размешчаны старажытны горад Браслаў, упершыню ўпамянуты ў пісьмовых крыніцах XI стагоддзя.

Нацыянальны парк "Нарачанскі"

   Нацыянальны парк "Нарачанскі" размешчаны ў Мінскай вобласці, заснаваны ў 1999 годзе.

   Плошча парку складае каля 94 000 гектараў. Больш як трэць яе пакрываюць вельмі прыгожыя сасновыя лясы. Не ўсе тэрыторыі, што належаць Нацыянальнаму парку "Нарачанскі", з’яўляюцца запаведнымі. Тут ёсць рэкрэацыйныя зоны з буйнымі азёрамі, дзе мноства разнастайнай рыбы, і таму яны карыстаюцца папулярнасцю ў рыбакоў.

  Парк таксама вядомы сваімі прыроднымі крыніцамі мінеральнай вады. Тут размешчаны 18 санаторыяў і аздараўленчых цэнтраў.

Нацыянальны парк «Прыпяцкі»

Размешчаны за 250 км ад Мінска на поўдні краіны ў Гомельскай вобласці.

Запаведнік у затапляемай пойме ракі Прыпяць існаваў з 1969 года. Цяпер тэрыторыя парку перавышае 85 000 гектараў.

У 1987 годзе ў парку пасялілі зуброў. Там таксама жывуць:51 від млекакормячых, 11 відаў амфібій, 7 відаў рэптылій, 37 відаў рыб, 246 відаў птушак.

І растуць: 950 відаў раслін, 196 відаў імхоў

  Парк славіцца журавіннымі мясцінамі. Журавіны растуць тут на 500 гектарах.

Чым небяспечны Чарнобыль?

  Аварыя на Чарнобыльскай атамнай станцыі ў суседняй Украіне ў 1986 годзе была самай значнай тэхнагеннай катастрофай у свеце. Беларусь больш за ўсіх пацярпела ад чарнобыльскай аварыі, таму што больш як 60% радыеактыўных ападкаў выпала на яе тэрыторыі.

  Гомельская вобласць на паўднёвым усходзе краіны стала самым пацярпелым рэгіёнам Беларусі.

  У тых, хто падарожнічае па Беларусі або накіроўваецца ў Гомель, можа ўзнікнуць зразумелая трывога наконт радыяцыі. Аднак навуковыя даныя даказваюць, што пагроза здароўю людзей мінімальная.

  З найбольш забруджаных раёнаў Беларусі насельніцтва эвакуіравана, тут дзейнічае строгі кантроль. Наведванне гэтых месц без афіцыйнага дазволу забаронена.

Ці ведаеце вы, што...

  Самыя яркія старонкі беларускай гісторыі, унікальная прырода, самабытная культура і асобы, якія змянілі свет...

Нацыянальны парк «Прыпяцкі» – адзінае месца на планеце, дзе існуюць першабытныя пойменныя дубровы

  У нацыянальным парку практычна ў некранутым стане захаваліся унікальныя пойменныя ландшафты Беларускага Палесся – з дзюнамі, катлавінамі і лагчынамі, дзе сярод дуброў і ясеннікаў размешчана больш як 30 азёр. На Палессі таксама захаваліся самыя вялікія прыродныя балоты ў Еўропе. Найбольш буйныя з іх – Званец (150 кв. км) і Дзікае (80 кв. км).

Белавежская пушча – самы буйны старажытны лес Еўропы

  Звесткі пра пушчу сустракаюцца яшчэ ў антычнага гісторыка Герадота (5 ст. да н.э.) і ў Іпацьеўскім летапісе (983 г.). У канцы XIV ст. вялікі князь Вялікага княства Літоўскага Ягайла аб’явіў пушчу запаведнай і ўстанавіў забарону на паляванне. Старажытны лес ахоўваецца ўжо 600 гадоў. У Белавежскай пушчы налічваецца каля 2 тысяч дрэў-веліканаў. Некаторыя з іх з’явіліся яшчэ да адкрыцця Калумбам Амерыкі! Белавежская пушча ўключана ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Нясвіж належаў роду Радзівілаў - аднаму з самых багатых у Еўропе

  Многім у сваім непаўторным абліччы Нясвіж абавязаны творам італьянскага архітэктара Яна Джавані Марыі Бернардоні. Па яго праектах у XVI стагоддзі ўзведзены замак і фарны касцёл Божага Цела – першае на тэрыторыі Рэчы Паспалітай збудаванне ў стылі барока. У храме знаходзіцца адзін з буйнейшых у Еўропе некропаль княжацкага роду, які налічвае 102 саркафагі членаў сям’і Радзівілаў. Нясвіжскі замак уключаны ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

У Беларусі існуе самая вялікая ў свеце папуляцыя зуброў

  Гэтыя жывёлы самыя цяжкія і вялікія наземныя млекакормячыя на еўрапейскім кантыненце, апошнія еўрапейскія прадстаўнікі дзікіх быкоў. Мікола Гусоўскі напісаў сваю славутую «Песню пра зубра» па заказе Папы Рымскага Льва X, які хацеў пачуць праўдзівае паэтычнае слова пра паляванне на зуброў. Найбольшая колькасць зуброў жыве ў Белавежскай пушчы

Адзін з трох усходнеславянскіх сафійскіх сабораў знаходзіцца ў Беларусі

  Гэты манументальны помнік архітэктуры пабудаваны ў Полацку паміж 1044–1066 гадамі пры князі Усяславе Брачыславічу, празваным Чарадзеем, як сімвал роўнасці з самымі ўплывовымі старажытнарускімі гарадамі – Кіевам і Ноўгарадам, дзе таксама былі пабудаваны саборы ў гонар святой Сафіі.

Беларусы адны з першых у Еўропе, яшчэ ў 1517 годзе, мелі сваю друкаваную Біблію

  Беларускі першадрукар Францыск Скарына сваю выдавецкую дзейнасць пачаў у Празе, дзе надрукаваў 23 ілюстраваныя кнігі Бібліі ў перакладзе на старабеларускую мову. У пачатку 1520-х гадоў пераехаў у Вільню і заснаваў друкарню. У ёй надрукаваны «Малая падарожная кніжка» і Апостал. Рэнесансныя выданні Скарыны адметныя высокай якасцю друку, своеасаблівымі ілюстрацыямі і гравюрамі, шрыфтам і іншымі кампанентамі выдавецкай эстэтыкі і майстэрства.

Чатырнаццаць нобелеўскіх лаўрэатаў маюць беларускія карані

  Гэта самая прэстыжная міжнародная прэмія існуе ўжо больш як 100 гадоў і за гэты час была ўручана прадстаўнікам самых розных краін. Імёны многіх нобелеўскіх лаўрэатаў з беларускімі каранямі вядомы цяпер усяму свету. Гэта, у прыватнасці, лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па эканоміцы, хіміі і фізіцы – Сайман Кузнец, Аарон Клуг, Жарэс Алфёраў; лаўрэаты Нобелеўскай прэміі міру – Іцхак Рабін, Менахем Бегін і Шымон Перэс.

Ураджэнец Беларусі Тадэвуш Касцюшка – нацыянальны герой Беларусі, Польшчы і ЗША

  Тадэвуш Касцюшка за сваю бліскучую кар’еру быў саратнікам бацькі-заснавальніка ЗША Вашынгтона і нацыянальнага героя Францыі Лафаета, атрымліваў прапановы аб супрацоўніцтве ад французскага імператара Напалеона І і рускага цара Аляксандра І, але адмовіў ім. Касцюшка стаў актыўным удзельнікам многіх значных гістарычных падзей: у 1776–83 гадах добраахвотна ўдзельнічаў у вайне за незалежнасць ЗША; у 1784 годзе ўзначаліў нацыянальна-вызваленчае паўстанне ў Рэчы Паспалітай.

Партызанскі рух у Беларусі ў гады Другой сусветнай вайны быў самы магутны ў Еўропе

  Ужо ў 1943 годзе партызаны кантралявалі каля 60 працэнтаў тэрыторыі рэспублікі. На тэрыторыі Беларусі ў гады Другой сусветнай вайны дзейнічаў самы буйны ў Еўропе яўрэйскі партызанскі атрад, арганізаваны братамі Бельскімі. Пра рэальныя падзеі, звязаныя з дзейнасцю атрада, расказвае фільм амерыканскага рэжысёра Эдварда Цвіка паводле сцэнарыя Клея Формана «Супраціўленне», прэм’ера якога адбылася ў студзені 2009 года.

Рэліквію беларусаў – слуцкія паясы – ткалі толькі мужчыны

  І насілі паясы толькі мужчыны, і нават абвязвацца імі ўладальнікам дапамагалі толькі мужчыны. Хадзіла павер’е, што калі жаночая рука дакранецца да каштоўных ніцей, тканіна пацьмянее і пояс можна будзе адразу выкінуць. Славутыя паясы выпускала не толькі слуцкая мануфактура. У Францыі, у Ліёне, паясы рабілі на ўзор слуцкіх і нават ставілі «слуцкую» метку.

свернуть

Знаете ли Вы, что...

Национальный парк «Припятский» – единственное место на планете, где существуют первобытные пойменные дубравы. 

В национальном парке практически в первозданном состоянии сохранились уникальные пойменные ландшафты Белорусского Полесья – с дюнами, котловинами и ложбинами, где среди дубрав и ясенников расположено более 30 озер. На Полесье также сохранились самые большие естественные болота в Европе. Наиболее крупные из них – Званец (150 кв. км) и Дикое (80 кв. км).

Беловежская пуща – самый крупный древний лес Европы.

Сведения о пуще встречается еще у античного историка Геродота (5 в. до н.э.) и в Ипатьевской летописи (983 г.). В конце XIV в. великий князь Великого княжества Литовского Ягайло объявил пущу заповедной и установил запрет на охоту. Древний лес охраняется уже 600 лет. В Беловежской пуще насчитывается около 2 тысяч деревьев-великанов. Некоторые из них появились еще до открытия Колумбом Америки! Беловежская пуща включена в список всемирного наследия ЮНЕСКО.

Несвиж - принадлежал одному из богатейших в Европе роду Радзивиллов

Многим в своем неповторимом облике Несвиж обязан творениям итальянского архитектора Яна Джаванни Марии Бернардони. По его проектам в XVI веке возведены замок и фарный костел Божьего тела – первое на территории Речи Посполитой сооружение в стиле барокко. В храме находится один из крупнейших в Европе некрополь княжеского рода, насчитывающий 102 саркофага членов семьи Радзивиллов. Несвижский замок включен в список всемирного наследия ЮНЕСКО.

В Беларуси обитает крупнейшая в мире популяция зубров

 Эти животные самые тяжёлые и крупные наземные млекопитающие на европейском континенте, последние европейские представители диких быков. Микола Гусовский написал свою знаменитую «Песню про зубра» по заказу Папы Римского Льва X, который хотел услышать правдивое поэтическое слово про охоту на зубров. Наибольшее количество зубров обитает в Беловежской пуще.

Один из трех восточнославянских софийских соборов находится в Беларуси

Этот монументальный памятник архитектуры построен в Полоцке между 1044–1066 годами при князе Всеславе Брячиславиче, прозванном Чародеем, как символ равенства с самыми влиятельными древнерусскими городами – Киевом и Новгородом, где также были возведены соборы в честь святой Софии.

Белорусы одними из первых в Европе, еще в 1517 году, имели свою печатную Библию

Белорусский первопечатник Франциск Скорина свою издательскую деятельность начал в Праге, где напечатал 23 иллюстрированные книги Библии в переводе на старобелорусский язык. В начале 1520-х годов переехал в Вильно и основал типографию. В ней напечатаны «Малая подорожная книжица» и Апостол. Ренессансные издания Скорины выделяются высоким качеством печати, своеобразными иллюстрациями и гравюрами, шрифтом и другими компонентами издательской эстетики и мастерства.

Четырнадцать Нобелевских лауреатов имеют белорусские корни

Эта самая престижная международная премия существует уже более 100 лет и за это время была вручена представителям самых разных стран. Имена многих нобелевских лауреатов с белорусскими корнями известны сейчас всему миру. Это, в частности, лауреаты Нобелевской премии по экономике, химии и физике – Жорес Алфёров, Саймон Кузнец, Аарон Клуг; лауреаты Нобелевской премии мира – Ицхак Рабин, Менахем Бегин и Шимон Перес.

Уроженец Беларуси Тадеуш Костюшко – национальный герой Беларуси, Польши и США

Тадеуш Костюшко за свою блистательную карьеру был соратником отца-основателя США Вашингтона и национального героя Франции Лафайета, получал предложения о сотрудничестве от французского императора Наполеона I и русского царя Александра I, но отказал им. Костюшко стал активным участником многих значимых исторических событий: в 1776–83 годах добровольно участвовал в войне за независимость США; в 1794 году возглавил национально-освободительное восстание в Речи Посполитой.

Партизанское движение в Беларуси в годы Второй мировой войны было самым мощным в Европе

Уже в 1943 году партизаны контролировали около 60% территории республики. На территории Беларуси в годы Второй мировой войны действовал самый крупный в Европе еврейский партизанский отряд, организованный братьями Бельскими. О реальных событиях, связанных с деятельностью отряда, рассказывает фильм американского режиссера Эдварда Цвика по сценарию Клея Формана «Сопротивление», премьера которого прошла в январе 2009 года.

Реликвию белорусов – слуцкие пояса – ткали только мужчины

И носили пояса только мужчины и даже повязывать владельцам помогали только мужчины. Ходило поверье, что если женская рука коснется драгоценных нитей, ткань потускнеет и пояс можно будет сразу выбросить. Знаменитые пояса выпускала не только слуцкая мануфактура. Но даже во Франции в Лионе пояса делали «по типу слуцких» и даже ставили «слуцкую» метку.

свернуть

Беларускі арнамент і ўзор

Ўзоры і арнаменты - асаблівы від народнай творчасці, цесна звязаны з тэрмінам «дэкор», закліканы не толькі ўпрыгожваць прадметы і адзенне, але і ўяўляе сабой цэлую складаную структуру.

   Беларускі арнамент адрозніваецца багаццем каларыту і мноствам разнавіднасцяў формаў ўзораў. У апошні час ён стаў вельмі папулярны не толькі ў людзей ва ўзросце, але і сярод моладзі.

малюнак

   Схемы ўзораў ўжываюцца не толькі ў дызайне інтэр'ераў, але і ў афармленні адзення.

Асаблівасці беларускіх узораў

   Яркімі адметнымі рысамі арнаментаў Беларусі можна назваць пераважнае выкарыстанне розных геаметрычных фігур:

  • квадрат;
  • ромб;
  • чатырохкутнік;
  • паласы і іх дэталі

малюнакСігналы абмеркавання

   У некаторых выпадках ажыццяўлялася плыўнае перацяканне фігур у раслінныя матывы. Што характэрна для беларускіх узораў - гэта адсутнасць у іх сімвалаў смерці. Для беларусаў арнамент - гэта свайго роду абярэг, які павінен змяшчаць у сабе толькі станоўчае. Зразумела, патрэбы ў стварэнні абярэгаў з выявамі гора, смерці або болю не было.

   Нацыянальны арнамент Беларусі - гэта нязменны белы фон з чырвонымі малюнкамі на ім. Лічыцца, што толькі ў гэтай нацыянальнасці атрымалася захаваць нязменным першапачатковы выгляд узораў, якія існавалі яшчэ з часоў старажытнаславянскіх плямёнаў. Белы колер прызнана пазначае чысціню і адкрытасць, а ўся агніста-чырвоны адлюстроўвае кроў, сонца і, адпаведна, жыццёвую сілу. Чорны колер пачалі ўжываць з канца пазамінулага стагоддзя, але ў мізэрных колькасцях. Іншыя каляровыя гамы пры гэтым не выкарыстоўваліся.

малюнак

Разнастайнасць формаў сімвалаў абумоўлена шырокім асартыментам матываў, пераважных народамі Беларусі:

Геаметрычны матыў - самы папулярны выгляд. Уключае ў сябе:

  • кругі;
  • зоркі;
  • ромбы;
  • кропкі;
  • стужкі;
  • лініі, прамыя, ламаныя або зігзагападобныя;
  • шасцікутнікі;
  • крыжы.

Раслінны матыў - сустракаецца ледзь радзей. Пераважна складаецца з:

  • кветак, асабліва акацыі і лотаса;
  • лісця;
  • пладоў, часцей за ўсё вінаграда.

Сігналы абмеркавання

малюнак

малюнак

Сімволіка беларускага арнаменту і яе тлумачэнне

   Разнавіднасцяў арнаменту можа быць мноства. Кожны мае сваё пэўнае значэнне, чым і абумоўлена іх прымяненне для розных мэтаў:

малюнак

свернуть

свернуть

Нацыянальнае адзенне беларусаў

Беларускі нацыянальны касцюм - комплексы адзенняабутку і аксесуараў, якія склаліся на працягу стагоддзяў для выкарыстання беларусамі ў штодзённым і святочным ужытку. Нацыянальны касцюм мае надзвычай высокую культурную каштоўнасць і з'яўляецца адным з этнічных атрыбутаў беларускага народа.

   Вылучаюць прынамсі 3 разнавіднасці беларускага нацыянальнага касцюма (у адпаведнасці з сацыяльнай прыналежнасцю):

       Беларускі сялянскі мае глыбокія гістарычныя карані і захаваў шмат архаічных рыс. Спалучаючы ў сабе практычнасць і эстэтычнасць, ён з'яўляўся і з'яўляецца значна большай рэччу, чым проста адзеннем ці нават мастацкім творам. Сялянскі касцюм беларусаў адлюстроўваў мясцовыя традыцыі, патрэбы і сацыяльны статус прадстаўнікоў беларускага народа, светапогляд майстроў, якія яго выраблялі, а ў дэкаратыўным арнаменце часам чытаюцца цэлыя змястоўныя гісторыі. Звычайна менавіта сялянскі касцюм маюць на ўвазе, калі вядуць гаворку пра нацыянальны касцюм беларусаў увогуле.

      Мяшчанскі і шляхецкі нацыянальныя касцюмы ўпісваюцца ў агульнаеўрапейскія модныя тэндэнцыі, але пры гэтым маюць у сабе вялікую колькасць нацыянальных асаблівасцей, што дазваляе лічыць іх за разнавіднасці беларускага нацыянальнага касцюма.

    
Брагінскі строй   Калінкавіцкі строй
 
Кобрынскі строй   Магілеўскі строй
 
Пухавіцкі строй   Дамачэцкі строй
 
Маларыцкі строй   Рассонскі строй
свернуть

Белорусская народная игрушка

Белорусская народная игрушка является отражением белорусской народной культуры, зеркалом жизненного уклада белорусов, их национальных художественных традиций и эстетических потребностей. 

      История народной игрушки начинается в глубокой древности и тесно связана с творчеством народа, с народным искусством, фольклором. Если всмотреться в образцы игрушек всех народов и времён, невольно поражает их сходство друг с другом, в котором, как в зеркале, отражается единство внутреннего мира человека на всём пространстве земного шара. Почти все они создавались, в общем-то, одинаково, по бесхитростной технологии, чаще всего из двух самых распространённых и дешёвых материалов: глины и дерева. В образах народной игрушки, её росписях, узорах, тиснениях можно прочесть зашифрованные послания с пожеланиями добра, света, благополучия.

Конкурс "Белорусская народная игрушка". Новости Государственное учреждение  образования "Детский сад № 21 г. Светлогорска"У детей в ладошках птички,

С виду птички — невелички,

Только птички не порхают.

В небеса не улетают.

Дети бережно их носят,

Дети их ко рту подносят,

Дуют в птичек — те свистят,

Всех в округе веселят.

Свистульки разных сортов и мастей — наиболее распространённый вид белорусской глиняной игрушки. Делали их преимущественно в местечке Раков на Минщине и в деревне Городная на Брестчине. Белорусские мастера лепили погремушки, по-местному "бразготки", свистульки в виде птичек, лошадок, фигурки животных и людей. Небольшие по размеру, простые по форме, без лишних подробностей, они передавали самое существенное: крутая шея с гривой у лошадки, загнутые рога у барана, плоский клюв у уточки, хвост баранком у собачки. В самобытном художественном творчестве белорусских мастеров нашли отражение не только реальные образы окружающего их мира, но и вымышленные (полулошади, полуптицы), представляющие собой настоящие чудеса фантазии. Игрушки покрывали тончайшим слоем стекла — глазурью, по-местному "поливой". Чаще всего использовали "муравлёные" (зелёные) и "цениные" (синие) глазури, от которых рельефные украшения становились более выразительными.

Белорусская народная игрушка из дерева.

    Белорусские народные игрушки. Государственное учреждение образования  "Детский сад № 34 г. Лиды" "Вясёлка"Мастера-умельцы здесь обращали внимание не на скульптурную проработанность изделий, а на то, чтобы придумать оригинальный механизм, который их оживит. К таким игрушкам относятся "Конники", "Цыплята клюют зерно", "Медведь-гимнаст" и др. Техника деревянных народных игрушек была простой и доступной детскому пониманию, построенной по простейшим законам механики. Кроме двигающихся игрушек делали из дерева птичек, которых подвешивали над детской колыбелькой, различные человеческие фигурки, игрушечную мебель, посуду, орудия труда. Народные игрушки из дерева, забавляя ребенка, одновременно знакомили его с окружающей жизнью, трудом взрослых.

Куклы-обереги.

Лялькі-берагіні - "Детский сад №4 аг. Лесной"Делались куклы из ткани и ниток. Ткань бралась от старой одежды, что тоже важно, ведь одежда была пропитана энергетикой того, кто ее носил. Куклы не сшивали, а закручивали и перевязывали нитками. Лица у них не было потому, что считалось будто бы через лица кукол в них могут проникнуть и поселиться злые духи. Иногда на месте лица из ниток и лент делался крест – как символ жизни и солнца.

Куклы из ткани делились на несколько видов.

Очистительные куклы или куклы-обереги могли вешаться около двери, таким образом, защищая дом от злых духов. "Зольная" кукла называлась так, потому что в ее головку была помещена зола из очага родного дома. Такую куклу дарили молодоженам на свадьбу, брали с собой в дорогу, на новое место жительства. Кукла на счастье – такую куклу всегда шили в подарок, по размерам она была не большой – 4-5 см.

Игрушки из соломы.

Народная кукла © Ясли-сад 351

Солома полюбилась белорусам за красоту и тепло, ведь при умелой обработке она превращается в необыкновенные произведения искусства. Для народных обрядов из соломы плели венки, вязали снопы, мастерили фигурки. В конце XVIII – начале XIX вв. на белорусском Полесье создали знаменитые царские врата – плетеные соломенные иконостасы, распространенные лишь в нашей стране. Пожалуй, больше нигде в мире нет такого разнообразия в использовании этого необычного материала, дарящего энергию солнца.

Народная игрушка вызывает искреннее любопытство, радость, удивление. Она лишилась той среды, для которой была рождена, превратившись в музейный экспонат или в памятный подарок, дорогой тем, что ощущается в нём теплота ручного труда и почти детская наивность, чистая и откровенная. Народная игрушка и есть сама Сказка — вечное детство.

 

Источник: https://smolevichi-sad5.schools.by/pages/belorusskie-narodnye-igrushki

свернуть

Беларускiя святы і абрады

Святы - сукупнасць звычаяў і абрадаў. Узніклі ў першабытнам грамадстве. Былі звязаны з каляндарным (гуканне выясны, грамніцы) ці зямельнымі цыкламі. Падзяляюцца на рэлігійныя, сінкрэтычныя і безрэлігійныя. Рэлігійныя святы - царкоўныя, у прыватрасці хрысціянскія (раство Хрыстова). Сінкрэтычнымі святамі (мелі рэлігійныя і безрэлігійныя элементы) былі традыцыйныя каляндарная народныя святы (каляды, масленіца, купалле і інш.). Да безрэлігійнай часткі народных свят належылі шматлікія гульні, асабліва на каляды, масленіцу, купалле. У час народных свят спявалі народна-каляндарныя і сямейныя песні, выконвалі творы народнай харэаграфіі. У народна-каляндарных святах, асабліва ў калядах, ёсць элемент Народнага тэатра, а рэлігійныя элементы звязаны са старажытна абрадавымі дзеяннямі. Значная частка рэлігійных элементаў з'явілася пад уплывам царквы, якая да народных свят прымыкоўвала хрысціянскія (да каляд раство Хрыстова, да валачобнага свята - Вялікдзень, да купалля - свята Іаана Прадцеча). У другой палове 19 ст.- пачатку 20 ст. роля рэлігійных элементаў у народных святах паступова змяншалася. Некаторыя з іх, асабліва старыя абрадавыя дзеянні, сталі безрэлігійнымі тэатралізаванымі дзеяннямі, святочнай забавай.

Стрэчанне ці грамніцы.

Гэтае свята ўвабрала ў сябе вобраз зімы і лета ў песенных гуртах, якія спрачаюцца паміж сабой песнямі.

Масленка.

 Святкуецца на восьмы дзень перад Вялікаднем. Гэта свята пачыналіся запускі, якія заканчвалі калядны мясаед.

Гуканне вясны. 

  Гэтае свята характэрна для Усходней Беларусі. Як і масленкавыя абрады песні і карагоды адбываліся на горках, бо так было бліжэй да неба. Кульмінацыя гэтага свята дасягалася 7 красавіка, калі адбываліся непасрэдна рытуальныя дзеянні і працягваліся да таго моманту, як узаруць поле.

Саракі.

 Свята прыпадае на 22 сакавіка. Яно адзначае дзень веснавого раўнадзенства. 3 гэтым святам канчаткова прыходзіць вясна.

Камаедзіца.

  Гэтае свята прыйшло з глыбокай старажытнасці. Адзначаецца перад Звесткаваннем. На гэта свята пакланяліся мядзведзю.

Вялікдзень.

   Гэтае свята лічыцца найвялікшым каляндарным святам. Яно складае выключную адметнасць, самабытнасць беларускага абрадава-святочнага каляндара.На гэта свята сутракалі Новы Год па сонечнаму календару. Святкавалася ў дзень вяснавога раўнадзенства. Потым стала перасоўным ад 4 красавіка да 8 мая. Апошняя нядзеля перад святам была Вербная нядзеля. У царкву заносілі галінкі вярбы, якія асвяшчалі святой вадой. Потым прынасілі дамоў і з'ядалі па аднаму пухірку, каб абараніцца ад маланкі, а рэшткі вярбы захоўвалі да наступнай Вербніцы.

Наўскі Вялікдзнь.

   Адзначаўся ў чысты чацвер, як частка агульнакаляндарнай традыцыі ўшанавання дзядоў. Гэтае свята больш вядома пад назвай Радауніца свята ўшанавання памерлых.

Юр'я.

Свята адзначалася 5 траўня. На ім ушаноўвалі сімвал парадку, вясны, росквіту прыроды. На лузе дзяўчаты выбіралі самую прыгожую, апраналі яе русалкай і надзявалі ёй вянок, вадзілі вакол яе карагоды і спявалі. На гэтае свята існуе шмат прыказак, прыкмет. Вось адна з іх:" Як дождж на Юр'я, то будзе хлеб у дурня."

Зялёныя святкі.

  Свята найвышейшага росквіту прыроды. Вядома пад назвай Сёмухі, Тройцы. Святкуецца гэтае свята на семым і восьмым тыдні пасля Вялікадня. Гэтае свята з'яўляецца гімнам маці-прыродзе.

Купалле. 

Святкуецца з 6 на 7 ліпеня. Гэтае свята насычана прыгожымі язычніцкімі звычаямі і святкуецца ў гонар летняга сонца звароту. Сутнасць гэтага свята засталася некранутай да нашых дзён. Увасабленнем былі ачышчальныя вогнішчы, ачалавечаны вобраз жанчыны Купалы і нават яго дочкі.

Жніво. 

  Гэтае свята з'яўляецца самым працяглым комплексам рытуалаў. Пачынала святкавацца ад 12 ліпеня да 27 верасня. Жніўныя абрады складалі аснову самай цяжкай працоўнай дзеі.

Пакровы.

  Адзначалісы ад 14 кастрычніка да 27 кастрычніка. На гэтае свята размярковываліся дні паміж дзяўчатамі, а 27 кастрычніка па надвор'ю меркавалі аб характары будучай жонкі, і называлі гэты час Дзівочым летам. На гэтае свята ў прыродзе адбываўся пераломны момант ад лета да зімы. "Прыйшла Пакрова і пытае, ці да зімы гатова." Пачынаючы з гэтага свята, моладзь пачынала збірацца на вячоркі, а хатнія справы спраўляліся з песнямі.

Дзяды.

   Кожны дзень тыдня меў сваё значэнне. Так субота мела быць днём ушанавання дзядоў, усіх памерлых. У гэты дзень кожны павінен быў успомніць лепшыя рысы прашчураў, аддаць ім належную павагу.

Зімовыя святкі.

  Пачыналіся посля постнай куцці (6 студзеня) і завяршаліся да Вадахрышча (19 студзеня). На гэтае свята адбываліся сапраўдныя тэатралізаваныя беларускія народныя карнавалы.Пачыналіся зімовыя святкі з Каляд (7 студзеня), якія былі ў гонар зімоваго сонцазвароту і каляднага месаеду пасля Піліпаўскага посту. На гэты язычніцкі абрад наслаівалася хрысціянскае свята нараджэнне Хрыстова- свята Раства. Неад'емным рытуалам з'яўляецца ўшанаванне продкаў-дзядоў. Гэтаму прысвячалі тры ўрачыста-шанавальныя куцці: перадкалядная посная, багатая- шчодрая і вадзяная. Гэтая дзея цягнулася ад 25 снежня да 2 студзеня.

свернуть